«باز باید به دانشجو نشان داد که اگر الاهیدانان و عالمان دین همیشه نمیتوانند دفاع عقلانی ای از دین بکنند یا حتی تبیین منطقا پذیرفتنی ای از مفاهیم بنیادی ایمان دینی به دست دهند فیلسوفان علم نیز به همین عجز، به همین حیرت و آشفتگی، و به همین عدم وفاق، در مقام فهم دقیق آنچه در فرآیند کشف و تحقیق علمی رخ میدهد دچارند. هیچ یک از ما از صعوبت بیان تفصیلی و دقیق ساختارهای نظری علم نتیجه نمیگیرم که، بنابراین، علم یا نامعقول و غیرمنطقی یا بیثمر و بیهوده بوده است. چرا در مورد دین چنین نتیجه ای را موجه میدانیم؟»
صفحه 72 از کتاب راهی به رهایی، نوشته ی مصطفی ملکیان.
در این پاراگراف، مصطفی ملکیان توضیح میدهد که مشابه همان تناقضات/ابهامات/پیچیدگی هایی که در فلسفه دین وجود دارد در فلسفه علم هم وجود دارد. من نتیجه میگیرم که اگر بناست به دلیل اثبات نشدن صد در صد عقلی و قاطع دین، آن را رد کنیم، پس باید علم را هم به همان دلیل رد کنیم.
به عنوان مثال میدانیم که یکی از پایه های علم امروزی استقرای فلسفی است. مثلا من آزمایشی را روی صد هزار نفر انجام میدهم و چون نتیجه ی آن روی 99 درصد آنها مثبت است نتیجه گیری میکنم که روش من به احتمال 99% جواب میدهد. اما از نظر منطقی میدانیم که کاملا ممکن است که همین آزمایش را روی صد هزار نفر دیگر انجام دهیم و دقیقا نتیجه عکس بدهد یعنی فقط 1% آنها نتیجه مثبت بگیرند. بگذریم از اینکه با فرض uniform بودن نمونه گیری ما، چنین چیزی بعید است ولی باز هم محال نیست.
- مصطفی هادیان